Alınan onlarca önlem ve verilen birçok eğitime rağmen, ülkemizde halen iş kazaları yaşanmaya devam etmektedir. Yöneticilerin umursamaz davranışları veya işçinin “bana bir şey olmaz” düşüncesi, iş kazalarının önlenmesinde büyük bir engel oluşturmaya devam etmektedir. Yaşanan iş kazalarının;

·         %88’inin çalışanların emniyetsiz hareketlerinin,

·         %10’unun emniyetsiz koşulların

·         %2’sinin ise öngörülemez durumların sebep olduğu ortaya konmuştur.

İş kazaları, dış etmenlerden dolayı; sonucu mağdurun vücut bütünlüğüne, fiziki veya ruhsal yapısına zarar vermelidir. Dıştan gelen olay; iş yerinde patlama, bir maddenin çarpması, düşmesi, zehirlenme, elektrik akımına kapılma, yüksekten düşme, güneş çarpması gibi durumlar olabilmektedir. Kasıtlı olmasa da bir iş süreci esnasında meydana gelebilecek durumlar, iş kazasına sebebiyet olarak kabul edilmektedir.

Hangi Durumlar İş Kazaları Kapsamındadır?

·         İş kazalarının hangi kapsamları içerdiği ve hangi durumlarda geçerli olduğu ise hukuki olarak bellidir. Öncelikle iş kazası geçiren çalışanın mutlak suretle sigortalı olması gerekmektedir. Aksi taktirde çalışanın geçirdiği kaza, çalışmıyor gözüktüğü için iş kazası olarak tanımlanamamaktadır.

·         Sigortalı çalışan, işveren tarafından verilen işi yürüttüğü sırada veya kendi hesabına bağımsız olarak iş alanında çalıştığı sırada geçirdiği kaza, iş kazası olarak sayılmaktadır. Aynı zamanda, mola vaktinde dinlenirken; düşme, burkma, kırık, yanık veya yediği yemekten zehirlenme de iş kazası kapsamına girmektedir.

·         Sigortalı çalışan iş kazasını, çalıştığı alanda veya işverenin, iş kapsamı içinde veya dışında çalışma alanının dışına gönderdiği zamanlarda da geçiriyorsa, iş kazası olarak sayılmaktadır.

·         Bebeği olan anne çalışan, bebeğine süt vermek için kendine ayırdığı zamanda kaza yaşaması durumunda, iş kazası geçirmiş sayılmaktadır.

·         Çalışanların, işveren tarafından sağlanan taşıt ile bir yere gidip gelmesi sırasında yaşadıkları kaza da iş kazası kapsamına girmektedir.

İş Kazası Sonrası Süreç Nasıl İşlemektedir?

İşveren, iş kazası sonrası en az 3 gün içerisinde kazayı Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmelidir. Çalışan, işverenin kontrol alanı dışında bir kaza geçirdiyse işverenin, SGK’ ya bildirme süresi, iş kazasını öğrendiği günden itibaren başlamaktadır. Eğer bu sorumluluğu işveren yerine getirmediyse, çalışanın SGK’ ya bildirmesi gerekmektedir.

İş Verenin Sorumlulukları Nelerdir?

İşverenin sorumluluk alanının başlaması için öncelikle kazanın meydana gelmesi ve bu kazanın iş kazası kapsamına girmesi gerekmektedir. İş kazası sonrası işçi, bedensel veya ruhsal zarar görmesi durumunda maddi veya manevi tazminat isteme hakkına sahiptir. İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan işçinin hayatını kaybetmesi durumunda ise yakınları, “destekten yoksun kalma” adı altında tazminat talebinde bulunabilmektedirler. İşverenin sorumlulukları, kazadan sonra 3 şekilde sınırlandırılmaktadır;

1.       Mücbir Sebep: sorumlunun, faaliyet alanı dışında oluşan kesin ve kaçınılmaz olarak olayın meydana gelmesini etkileyen ve o an için karşı konulması mümkün olmayan olaylardır. İşverenin olayın meydana gelmesinde veya sonuçlarının hafifletilmesinde bir kusurunun olmaması şarttır.

2.       Zarar görenin ağır kusuru: Çalışan, iş süreci sırasında kendisinden beklenen en temel basit ve olağan özeni göstermemiş ve tedbirlerini kendisi almamış ise onun bu davranışı işverenin sorumluluğunun kalkmasına sebep olmaktadır.

3.       Üçüncü şahsın ağır kusuru: İşverenin sorumluluğu, üçüncü şahsın ağır kusuru neden-sonuç bağını kesebilecek durumda ise kalkmaktadır. Çünkü bu durumda işverenin işletme tehlikelerine karşı önlemleri geri plana itilmekte ve üçüncü şahsın ağır kusuru, zararı doğuran sebep haline gelmektedir.

Ülkemiz ne yazı ki meydana gelen iş kazaları sıralamasında başı çekmektedir. Alınan önlemler birçok zaman yetersiz kalmaktadır. İş kazalarının önlenmesi veya minimum seviyeye indirgenmesi adına toplum bazında ne kadar bilinç sahibi olursak; sistem içerisindeki devlet, çalışan ve işveren üçgeninde de bir o kadar dikkatli, önleyici ve sağduyu sahibi olabiliriz.

İş kazalarının yaşanmadığı, tedbirli günler dileği ile…