İnsan haklarının ihlali nedeniyle işçi ölümleri, son zamanlarda iş dünyasında sıkça tartışılan konulardan biridir. Küreselleşmeyle birlikte artan çok uluslu şirketler, sahip oldukları dünya çapındaki faaliyetleri ile sıkça insan hakları ihlali yapmaktadırlar.

Öte yandan konu ile ilgili Birleşmiş Milletler, Ekonomi Kalkınma ve İşbirliği Örgütü(OECD), Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO) gibi uluslararası kuruluşların çeşitli çalışmaları da bulunmaktadır. 2011 yılında Birleşmiş Milletler’in yayınlamış olduğu “İş Dünyası ve İnsan Hakları Rehberi” de bu çalışmaların bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.

Türkiye’de İş Dünyasında Yaşanan İnsan Hakları İhlalleri

Türkiye’de insan hakları ihlallerine bakıldığında da durumun çok da farklı olmadığı görülmektedir. Pek çok alanda olduğu gibi Türkiye’de de iş dünyasında insan hakları ihlalleri yapılmaktadır. Kurumsal sosyal sorumluluk ve ilgili uygulamalar kapsamında ele alınan temel insan hakları ihlalleri şu başlıklarda sıralanabilir;

·         İş Sağlığı ve Güvenliği

·         Çalışma Koşulları ve Süresi

·         Şeffaflık

·         Denetim

·         Kadın-Erkek Eşitliği

·         Çocuk İşçi ve Zorla Çalıştırma

·         Sendikalaşma

·         Mobbing

Tüm bu insan hakları ihlalleri ise sırasıyla şu şekilde incelenebilir;

1-     İş Sağlığı ve Güvenliği

Yasalarla güvence altına alınan iş ve işçi kazaları günümüzde halen büyük bir problem olarak gösterilmektedir. Firmalar ve firma sahiplerinin bu konuda kendi iş güvenliği kriterlerini ve davranış ilkelerini oluşturmaları beklenmektedir. Ayrıca iş güvenliği hususundaki ilerleme ve risk analizi veya kaza sayılarını da kamuoyu ile paylaşmaları gerekmektedir.

2-     Çalışma Koşulları ve Süresi

T.C. Anayasası’nda belirtilen hükümlere göre, “hiç kimse zorla çalıştırılamaz”. Ayrıca çalışanların çalışma ve dinlenme hakları, ücretli yıllık izinleri ve bayram tatilleri şartları kanunla düzenlenmektedir. Özellikle de özel sektör bünyesindeki çalışma koşulları ve saatleri, kanun kapsamında yeniden gözden geçirilmelidir.

3-     Şeffaflık

Şirketlerin insan hakları durumlarının açık ve şeffaf bir biçimde dile getirilmesini öngören bu koşula göre, şeffaf bir yönetim anlayışının benimsenmesi, şirketin insan hakları özelinde ilerlemesi için önemli bir adım olacaktır.

4-     Denetim

Bu koşul ile birlikte, kamuoyuna insan hakları ihlallerini dışarıdan denetim görevi verilmiş olsa da asıl beklenti, şirketlerin bünyelerinde kendi iç denetimlerini oluşturarak iş güvenliği başta olmak üzere tüm insan hakları prensiplerini gönüllü olarak denetlemesidir.

5-     Kadın-Erkek Eşitliği

Türkiye Kurumsal Sosyal Sorumluluk Derneği’nin yaptığı araştırmaya göre, en üst düzey yönetim kurullarında 357 erkek, 39 kadın yer almaktadır. Bu da %9.8’lik bir oranı işaret eder. Kadın-erkek eşitliği kariyer, çalışma koşulları ve kazanç noktasında da eşit fırsatları beraberinde getirmeli, insan hakları kapsamında iş dünyası özelinde öne çıkmalıdır.

6-     Çocuk İşçi Çalıştırma

Yasal olarak belirlenmiş yaş sınırları dışında çocuk işçi çalıştırmak bir insan hakkı ihlalidir ve ciddi yaptırımlar içerir. Bu noktada kamuoyu baskısı ve ağır yaptırımlar ise caydırıcı çözümler olacaktır.

7-     Sendikalaşma

Çalışma hayatının ve işçilerin bir güvencesi olarak görülen sendikalaşma, insan hakları konusunda da önemlidir. İş hayatında ise sendikalaşmanın iş yerleri için bir destek olarak görülmesi ve işçilerin sendikalaşma konusundaki taleplerinin de olumlu karşılanması ve bu anlamda ilgili olanaklar sunulması beklenmektedir.

8-     Mobbing

Psikolojik taciz olarak tanımlanan mobbing, son yıllarda oldukça artan ve insan hakları ihlali açısından da son derece önem teşkil eden bir konudur. Çalışanların onuru ve saygınlığına saldırının görüldüğü mobbing ile kişi kendini baskı ve stres altında hissedebilmekte ve sonucu intihara varan felaketlere yol açabilmektedir. Bu konuda çalışanların uyarılması ve çeşitli eğitimler ile iş yerlerinde bilgilendirmelerin yapılması gerekmektedir.

İnsan hakları ihlali, dünya genelinde büyük bir problemdir ve yasalar ile güvence altına alınmıştır. Fakat küreselleşmenin artması, ekonomideki büyüme hırsları ve rekabet, sömürgeciliği de beraberinde getirmekte ve insan emeği haksızca tüketilmektedir. Türkiye’de de iş dünyasında yaşanan insan hakları ihlalleri mevcuttur. Bu hususta şirketler, insan haklarının korunması yönünde adımlar atmalı, değerli bir varlık olan insanın el emeği ve iş gücünü sömürücü uygulamalardan vazgeçmelidir. Unutulmamalıdır ki, insan değerli bir varlıktır. YİSGÜM olarak biz de, insan haklarını ihlal eden tüm bu uygulama ve çalışma koşullarının engelleyicisi olduğumuzu kamuoyuna duyurmaktan onur duyarız.